AYVALIK KÜÇÜKKÖY GEZİ REHBERİ | YENİÇAROHORİ SANAT KÖYÜ

Ayvalık’ın en güzel köşelerinden Küçükköy Yeniçarohori’deyiz! Osmanlı döneminin yeniçeri köyü olan Küçükköy, bugün ülkemizin en dikkat çekici yerleşimlerinden biri. Son yıllarda adının Ayvalık ile birlikte anılması ve karşımıza sıklıkla çıkmasının nedeni ise Küçükköy’de başlayan akıllı köy hareketi ile yaşanan büyük değişim.

Aslında dönüşüm demek daha doğru. Çünkü, vakti zamanında kimsenin uğramak istemediği, yakınından bile geçmeye çekindiği bir yermiş burası. Ancak, akıllı köy projesi çalışmaları ile artık her bölgeye ve her ülkeye örnek olacak özelliklerin ev sahibi.

Sanata ve yeniliklere bağlı Ayvalıklı bir grubun büyükşehir yaşamlarından vazgeçip Küçükköy’e taşınmasıyla başlayan bu hareket, Küçükköy’e yepyeni bir kimlik kazandırmış. Bize de gidip gezmek düştü. Hazırsanız ülkemizin sanat köyü Yeniçarohori’yi anlatmaya başlıyoruz!

KÜÇÜKKÖY YENİÇAROHORİ NEREDE

Eskiden bir köy, 1970’te belde olan Yeniçarohori, Balıkesir’in ilçesi Ayvalık’a 7 km mesafede yer alıyor. Ayvalık merkezinden 10 dakikada, Gömeç’ten 20 dakikada sürüyor. Ayrıca, köye Cunda Adası’ndan yarım saatte, Edremit’ten de 50 dakikada ulaşabilirsiniz.

KÜÇÜKKÖY YENİÇAROHORİ HAKKINDA: YENİÇAROHORİ’NİN GEÇMİŞİ

Yeniçarohori, aslında Küçükköy’ün eski adı. Anlamı da yeniçerilerin yeri demek. Osmanlı Dönemi’nde Midilli adasının alınması sonrası 1400’lerde çıkan isyanları bastırmak için yeniçeriler geçici bir süreyle buraya yerleştirilmiş. Sonra da köye Rumlar tarafından ‘Yeniçarohori’ adı koyulmuş.

Zamanla Rumların yaşamaya başladığı Yeniçarohori, mübadele döneminde yapılan değişimle bir Boşnak köyüne dönüşmüş. Ancak, bir süre sonra Boşnaklar çeşitli sebeplerle bu köyü terk etmiş. Bazıları Ayvalık’ın çeşitli yerlerine gitmiş, bazıları da memleketlerine geri dönmüş. Terk edilen köy de böylece bomboş, ipsiz sapsız ne kadar insan varsa onların bulunduğu yitik bir bölgeye dönüşmüş.

Bugün Yeniçarohori’yi ülkemizde mutlaka görülmesi gereken yerlerden biri yapan; Ayvalık’tan büyük şehirlere taşınmış yerlilerin akıllı köy projesi ile yeniden buraya dönmesi ve burada yerleşik hayata geçmesi.

Akıllı köy projesi ile Yeniçarohori, hem kötü günlerinden dönüştürülüp yeniden kazandırılmış hem de projenin en büyük ayağı olan sanatsal çalışmalar köye bambaşka bir değer katmış. Yeniçarohori; artık birçok sanat galerisine, zanaatkara ve otantik mekanlara ev sahipliği yapıyor. Ayrıca, köyde sanatla teknolojinin birleştiği etkinlikler ve köyün yerlisi olan kadın üreticilerin kurduğu bir pazar da gerçekleşiyor. Bu yüzden de çalışmaları için uzun bir zaman gerektiren akıllı köydense sanat köyü olarak anılıyor. Yeniçarohori’nin Rum döneminden kalma tarihi evleri ise köy gezinizde sizi şaşırtacak bir diğer konu.

AKILLI KÖY NEDİR

Akıllı köy aslında ‘citta slow’ yani ‘yavaş şehir’ gibi bir akım. Geleneksel tarım yöntemlerini teknoloji ve yenilikçi çözümlerle birleştirerek hem bulunulan bölgenin hem de üreticinin yaşam standartlarını yükseltmeyi hedefleyen yeni nesil kırsal yaşam modeli.

Akıllı köyde daha sürdürülebilir bir ortamda yaşamak için gerekli yol izleniyor. Kirliliğin önüne geçecek atık üniteleri kurmak, çiftçiyi sürdürülebilir tarım konusunda eğitmek… Ayrıca, kadınları istihdamın ayrılmaz bir parçası haline getirmek, tarım konusunda çiftçinin hayatını kolaylaştıracak gerekli teknolojik yatırımları yapmak bunlardan bazıları.

KÜÇÜKKÖY YENİÇAROHORİ’NİN DÖNÜŞÜMÜ

Akıllı köy adımları atılmadan önce insan Küçükköy çevresine girmeye bile çekinirken, ortaya çıkan değişim çalışmaları sonrası sanatla ilgilenenler yavaş yavaş atölyelerini buraya taşımaya başlamış.

Uzun yıllar kullanılmayan, metruk kalan Rum evleri sanatseverler ve köydeki bu değişim gerçekten bir parçası olmak isteyen kişiler tarafından birer birer satın alınıp restore edilmeye başlanmış. Evlerden bazıları artık yaşam alanı, bazıları sanat atölyesi, bazıları da kafe.

Arka planda büyük bir emek var. Çünkü, sadece bir binanın değil köyün genelinin hayata döndürülmesi söz konusu. Kendini buna adayan kişiler sayesinde Küçükköy, ülkemizdeki en güzel dönüşüm örneklerinden biri artık.

Akıllı köy yatırımları ve uygulamaları devam ederken, Yeniçarohori  yalnızca sanatın merkezi de değil artık. Aynı zamanda yazılım ve teknoloji ile ilgilenenler için de bir buluşma merkezi. Her yıl düzenli olarak yapılan çeşitli etkinlikler, yazılım ile ilgili gerçekleştirilen girişimci çalışmalar, atölyeler için buranın artık bir merkez olarak anılması… Yeniçarohori’nin bugünkü konumunun önemli bir parçası.

Kısa süre içinde yapılan bu çalışmaların sonucunda köyün turizme kazandırılması emlak açısından da bir değer oluşturmuş. Yıllar önce Urla’da, Alaçatı’da, Sığacık’ta olduğu gibi… Yeniçarohori günümüzde Ayvalık’ın en değerleri emlak alanlarından biri haline gelmiş.

Bir avuç insanın başlattığı bu dönüşüm hareketinin köye kazandırdıklarına inanmak bazen gerçekten zor olabiliyor. Ne zaman ki gelip kendi gözlerinizle görüyorsunuz, işte o zaman tüm taşlar yerine oturuyor.

Yeni adı Küçükköy olsa da köy eski adıyla, Yeniçarohori olarak anılıyor. Nedenini öğrenemedik. Ancak, tahminimizce Küçükköy adını kullanan çokça yerleşim var. Bu yüzden de eski adı olan Yeniçarohori’yi kimlik dönüşümü esnasında daha yararlı ve akılda kalıcı bulmuş olsalar gerek.

YENİÇAROHORİ’DE GEZİLECEK YERLER

Yeniçarohori küçücük, kolay gezilen bir köy. Sokaklarında karşınıza çıkan atölyeleri gezip birkaç mekanda da mola vererek yarım gününüzü burada geçirebilirsiniz. Gezi noktalarının büyük bölümünü sanat atölyeleri ve galeriler kaplıyor. Burası gerçekten de sanat severler için eşsiz bir rota!

1. Halil Başyazgan Küçükköy Cumhuriyet Kültür Merkezi:

Çevre okul ve kurumların kültür sanat faliyetlerine ev sahipliği yapan, bazen de özel etkinliklerin gerçekleştirildiği bir mekan. Küçükköy’e yaklaşık 1 km mesafede. Yani, araçla ya da ufak bir yürüyüşle gidilebilir.

2. Küçükköy Kent Müzesi:

Köy meydanındaki bir taş evde açılan Kent Müzesi ve Sanat Galerisi. Köyün geçmişini, Rum tarihini ve Balkan göçünü konu alıyor. Çeşitli bilgilendirmelere ek olarak içinde Balkan objeleri de olduğu için etnografik özelliği de var.

3. Kıraarthane:

Küçükköy’deki dönüşüme ışık olan mekanlardan ilki, tarihi bir kıraathaneyi dijital sanat merkezine çeviren Kıraarthane. Yazının başında köyün dijitale ve yazılıma verdiği önemden bahsetmiştim. İşte, Kıraarthane bu konunun ve köydeki değişimin öncüsü olan yer.

Kurucuları Simay Hanım ve Eray Bey, burayı yeni nesil bir sosyal yaşam alanı ve dijital proje üretim merkezi olarak konumlamış. Hem dijital sanat çalışmalarının yapıldığı hem mobil oyunların yazıldığı, hem de çocukların robot kodu yazdığı bir alan.

Sıklıkla bu konularda eğitimler ve atölyeler düzenliyorlar. Kısa süre içinde global markaların sponsoru olduğu pilot projelerin merkezi olmuş bir yer. Her zaman ve her mevsim açık olmayabiliyor, umarım gittiğinizde gezme şansınız olur.

4. Atelier Sanat Merkezi:

Ressam Suna Tüfekçibaşı, İstanbul’daki hayatını bırakıp Küçükköy’e taşındıktan sonra burada Atelier Sanat Merkezi’ni açmış. Kendisi köye ilk gelen değişim grubundan. Hem ev hem de sergi alanı olarak kullanılan bu sanat merkezini de dolaşmanızı tavsiye ederiz.

Bugüne dek resim sanatına çok değerli katkılarda bulunan, eserleriyle sayısız sergide var olan Suna Hanım’ın modern sanat akımına ait İstanbul koleksiyonunu incelemek büyük bir mutluluk.

5. Artura Gallery:

İlk olarak 1985 yılında heykeltıraş Uğur Çalışkan ve ressam Rabia Çalışkan tarafından Ankara’da kurulan Artura Gallery, Küçükköy’ün dönüşü esnasında üç bölüm olarak buraya da taşınıyor.

Tarihi Rum evinde açılan galeride Uğur Bey’in kendi eserlerine ek olarak Adnan Çoker, Devrim Erbil, Burhan Doğançay ve Hanefi Yeter gibi sanatçıların eserleri de var.

6. Artura Art Craft:

Artura Art Craft yine Çalışkan çiftine ait bir diğer sanat alanı ve aslında bir dükkan. Bölgenin Likya, Osmanlı, Karesi Beyliği ve Boşnak geçmişine ait dokular Uğur Bey’in tasarımlarına ilham vermiş. Böylece geçmişin izinde, yeniçeri ve denizci kültürüden esinlenerek tasarladığı sandaletler ve aksesuarlar ortaya çıkmış. Tüm çalışmaları Artura Art Craft’ta görmek mümkün.

Bunlara ek olarak mekandaki ahşap baskı ve gravür çalışmaları da dikkatinizi çekecek. Ortadaki uzun masada işlemleri devam eden çalışmalar da görülebiliyor. Artura Art Craft’ı gezdikten sonra, bahçesine çıkıp Artura Cafe & Bistro’da mola vermeyi unutmayın.

7. Galerida:

Ressam çift Burhan Yıldırım ve Ayşen Yıldırım’ın açtığı bir başka atölye de burası. Bulundukları ev eskiden köyün papazına aitmiş. Daha sonra alt katı bakkal, üst katı ise ev olarak kullanılmış. Galerida’nın bugünkü haline kavuşmasını sağlayan restorasyon iki yıl gibi uzun bir sürede tamamlanabilmiş.

Şimdi hem ev, hem galeri olarak kullanılıyor. Burhan Bey’in insan odaklı ekspresyonist tablolarına ek olarak, Ayşen Hanım’ın natürmort eserlerini ve seramik çalışmalarını da burada görebilirsiniz. Burhan Bey’in bazı çalışmalarını Küçükköy’deki diğer galerilerde de göreceksiniz.

8. Kabbak Evi:

Emeklilik için İstanbul’dan Küçükköy’e göç eden Yasemin & Bülent Arsev, tamamen el işi ve çeşitli işlemelerle su kabaklarından aydınlatmalar yapıyor. Kabbak Evi için bir aile işletmesi diyebiliriz. Her biri ayrı güzellikteki aydınlatmalar Küçükköy’e ayrı bir renk katmış. Otantik görünümleri ile özellikle yabancı turistlerin favorisiymiş.

9. Kuca Atölye & Dükkan:

Nahide Toros Selçuk’un başta İstanbul – Galata’da açıp sonra Küçükköy’e taşıdığı Kuca Atölye & Dükkan’da kendisine ait seramik çalışmalar ile otantik ipek kumaşlardan hazırladığı giyim ve yastık tasarımları bulunuyor.

Kuca’yı sevme nedenlerimden biri de tabii ki doğal taşlarla işlenen gümüş takıları! Hem Nahide Hanım’ın hem de başka tasarımcıların zarif takıları var, mutlaka uğrayın.

#10. Neferi Kurşun Asker Atölyesi:

Küçükköy’ün kendi has, orijinal fikirlerinden biri olan Neferi Kurşun Asker Atölyesi’ne geldi sıra! Cem Karvan tarafından açılan atölyede, kendisine ait kurşun asker koleksiyonunu ve el yapımı model askerlerini görebilirsiniz.

Yeniçarohori’ye özel olarak yeniçeri asker serileri de yapıyorlar. Tam koleksiyonerlere uygun bir atölye, hem de dükkan! Her asker sınırlı sayıda ve sertifikalı. Zaman zaman müzayede de yapılıyor.

11. Yeniçarohori Antique Art:

Yeniçarohori Butik Otel’in alt katında küçük bir galeri mevcut. Antique Art’ta satışta olan otantik çalışmaları ve sanat eserlerini inceleyebilirsiniz.

12. Kadınlar Sokağı:

Köy meydanına geldiğinizde göreceğiniz Kadınlar Sokağı, bir zamanlar dışarı bile çıkamayan köy kadınlarının hazırladığı el emeği göz nuru ürünlerin sergilendiği bir yer. Kadınlar Sokağı’nda takı, dantel, tığ, örgü gibi el işleri var. Ayrıca, yine köy kadınlarının evinde hazırladığı salça, reçel, turşu gibi ürünleri de burada bulabilirsiniz.

13. Sabancı Üniversitesi Yaratıcı Teknolojiler Atölyesi:

Yeniçarohori’nin en yenisi 2019 yazında Sabancı Üniversitesi’nin hayata geçirdiği bu proje. Yaratıcı Teknolojiler Atölyesi, teknolojinin sağladığı olanakları kullanarak yeni ve sürdürülebilir bir eğitim sistemi geliştirmeyi amaçlıyor. Önceliği; 8 – 15 yaş grubundaki çocuklarla kadınlara yönelik çalışmalar yapmak. Atölye programı içerisindeki bilim ve teknoloji eğitimlerinin Küçükköy ile Ayvalık’a yaratıcılık anlamında farklı değerler katacağı kesin.

YENİÇAROHORİ’DE NE YENİR

1. Zet Cafe:

Yeniçarohori’nin ilk kafesi olan Zet Cafe, Boşnak böreği ve yemeklerini tadabileceğiniz mekanlardan biri. Otantik dekorasyonu çok keyifli. Sıcak yaz günleri için gölge avlusu da harika. Zet Cafe’de Boşnak böreği tattık, Saraybosna’dakiler kadar olmasa da gayet güzel gitti.

2. Bosanska Pita:

Köyün Boşnak geçmişinden dolayı en meşhur yiyeceği tahmin edeceğiniz üzere Boşnak böreği. Burası da o börekten tadabileceğiniz yerlerden biri. Boşnak mantısı da sevilenler arasında ve börekten daha hızlı bitiyor.

3. Artura Cafe & Bistro:

Artura Gallery’nin bahçesinde hizmet veren Artura Cafe & Bistro, hem yeme içme hem de kahve molası için gelebileceğiniz yerlerden. Küçükköy’deki tur sonrası için ideal bir bahçesi var. Hem çok sakin hem de güzel müzikleri ile çok iyi hissettiriyor.

4. Meraklı Cadı:

Meraklı Cadı, Küçükköy’de sabah kahvaltısından akşam yemeğine, her öğüne uygun sayılı mekandan biri. Kahvaltısı, köftesi, zeytinyağlıları çok seviliyor. Perşembe’den Pazar gününe canlı müzik dinletileri de var. Dekorasyonu bol cadılı, şirin. Fiyatları da Ayvalık’a göre makul.

Yeniçarohori gezi rehberinin böylece sonuna geldik. Yazımızın haricinde galeri ve mekan öneriniz olursa yorumlara bırakın, ekleyelim. Ayvalık ile ilgili tüm notlarımıza Instagram’da @nesemcelikkaya hesabından #journavelege etiketiyle ulaşabilirsiniz. Bizi takip edin, birlikte gezelim!

Ayvalık ve çevresi ile ilgili diğer yazılarımız:

AYVALIK PLAJLARI VE AYVALIK’TA DENİZE GİRİLECEK YERLER

AYVALIK GEZİ REHBERİ VE AYVALIK GEZİLECEK YERLER