BADEMLER KÖYÜ GEZİLECEK YERLER | BADEMLER KÖY TİYATROSU

Sadece İzmir’in değil, tüm Türkiye’nin en farklı köylerinden birinde; Bademler’deyiz. Urla’nın Bademler köyünü aslında Türkiye’nin ilk ve tek köy tiyatrosuna ev sahipliği yapmasıyla tanıdık ve diğer özelliklerini öğrendikçe daha da çok sevdik.

Ülkemizin en aydın ve en çağdaş yerleşimlerinden biri olan Bademler’de geçmişi çok önceye uzanan köy tiyatrosunun yanı sıra 20 yıllık bir oyuncak müzesi, 80 yıldır hizmet veren bir halk kütüphanesi, yerel üretimi teşvik eden bir üretici pazarı ve sosyal yaşamı destekleyen birçok dernek yer alıyor. Bademler, bembeyaz evleri ve sahip olduğu tüm bu kültürel birikimle kelimenin tam anlamıyla aydınlık yüzümüz.

Geçimini tahtacılık yaparak sağlayan Yörüklerin yerleşik yaşama geçerken kurduğu köylerden biri olan Bademler,  adını köyün çevresindeki badem ağaçlarından alıyor. Bir Alevi – Tahtacı – Türkmen köyü olan Bademler’de cemevi ya da cami yok; yaşayanların büyük çoğunluğu da Alevi inancından.

Köyün en önemli özelliklerinden biri laik yönetim biçiminin sosyal yaşamda birebir uygulanması ve kültürel yoldan hiçbir koşulda taviz verilmemesi.

Bademler; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Türkiye’nin En Temiz Köyü seçilmiş. Zaten, köyün temizliği önce bembeyaz evlerinden belli ediyor kendini. Her gün yıkanan sokakları mis gibi, köyde yaşayanlar çöplerini bile ayrıştırıyor!

Resmen Avrupa’da bir köyü anlatıyor gibiyiz değil mi? Ama değil; gerçekten de İzmir’deyiz! Bademler’i detaylıca anlatmaya başlamadan önce son olarak bir bilgi daha verelim; 1963’te Berlin Film Festivali’nde Altın Ayı ödülü kazanan, Necati Cumalı’nın yazdığı, Metin Erksan’ın uyarladığı Susuz Yaz filmi de burada çekilmiş.

BADEMLER KÖYÜ NEREDE

İzmir’in Urla ilçesinde yer alıyor. Urla’nın köylerinden biri olan Bademler, Türkiye’nin en özellikli yerleşimlerinden birisi.

BADEMLER KÖY TİYATROSU

Bademler, Türkiye’nin ilk ve tek köy tiyatrosuna ev sahipliği yapan öncü bir yer. Aydın köyümüzde tiyatro sevgisi çooook önceye uzanıyor. Öyle ki İzmir’in bir tiyatro salonu yokken, Bademler’in tiyatro oynanan sahnesi varmış. Köyde tiyatro kültürünün başlaması ise öğretmen Mustafa Anarat’ın 1925 yılında buraya atanmasıyla olmuş.

Mustafa Öğretmen önce köy halkına oyunlar oynatıyor, sonra köy halkının içinde yer aldığı çeşitli müsamereler düzenliyor. Gel zaman git zaman, köy halkı fark etmeden tiyatro kültürüne alışıyor ve çok seviyor. Köy halkı oyun çıkarmak için hazırlıklara başlayınca 30’lu yıllarda köy meydanına bir sahne kuruluyor ve 1969 yılına kadar da oyunlar burada oynanmaya başlıyor. 1969’da ise Bademler halkı tamamen kendi imkanları ile fotoğrafta gördüğünüz tiyatro binasını tamamlayıp hizmete açıyor.

O günden bugüne, burada yaşayanlar yılda iki oyun hazırlayıp oynuyor. Sahnede ya da sahne arkasında görev alan herkes Bademler’in yerlisi. Oynanan iki oyundan biri, her yıl 27 Mart Dünya Tiyatro Günü’nde sergileniyor.

Bademler Köy Tiyatrosu programında sadece köy halkının oynadığı oyunlar değil, artık İzmir’den konuk oyunlar da yer alıyor. Köy tiyatrosu çok mütevazı. 150 kişilik bir salonu, koridorlarında da Bademler’in almış olduğu ödüller, plaketler, oynanan oyunların posterleri var. Köy tiyatrosu devletten hiçbir destek almıyor, her şey imece usulü birlikte yapılıyor.

Bademler Köy Tiyatrosu’nun programını Facebook sayfalarından takip edebilirsiniz.

BADEMLER MUSA BARAN ÇOCUK OYUNLARI MÜZESİ

Bademler’in bir de çocuk oyunları müzesi var ki kendisi yine Türkiye’de bir ilk. Bademlerli Arkeolog Musa Baran’ın aile evi, 1990 yılında annesinin vefatı sonrası geleneksel oyun ve oyuncakların anlatıldığı mini bir müzeye dönüştürülmüş. Müzenin ilk katı biraz daha etnografik.

Burada Musa Baran’ın ailesine ait giysiler, köy yaşamına ait eşyalar, ev ve mutfak gereçleri sergileniyor. Üst katında ise hem Musa Baran’ın kendi çocukluğunda oynadığı hem de geçmişten bilinen geleneksel oyuncaklar nasıl oynandığının anlatımları ile birlikte panolarda gösteriliyor.

Üst katta Musa Bey’in kitaplığı ve oyunlar hakkında yazılmış çeşitli kitaplar da yer alıyor. Müzeyi köy meydanında kolaylıkla görebilirsiniz. İçerideki görevli siz gezerken koleksiyonu size anlatacak.

BADEMLER HALK KÜTÜPHANESİ

Okuma – yazma oranının %99 olduğu Bademler köyünde İzmir Atatürk İl Halk Kütüphanesi’nin bir şubesi var. 80 yıldır Bademler’de hizmet veren halk kütüphanesinde bugün yaklaşık 3000 adet kitap yer alıyor ve hepsi de Bademler halkının kullanımına açık.

Kütüphane pazar günleri kapalı ama Bademler gezinizde en azından bahçesini görmek için uğramanızı tavsiye ederiz. Şunun şurasında, Türkiye’de halk kütüphanesi olan kaç köy var ki? Bademler Halk Kütüphanesi’ni Mahmut Türkmenoğlu Parkı’nın içinde görebilirsiniz; köyde yönlendirme tabelaları da bulunuyor.

Köyün çağdaşlık seviyesini daha ne kadar net anlatabiliriz bilmiyoruz ama Bademler’de Kültür ve Sanat Derneği, Gençlik ve Spor Kulübü, Avcılar ve Atıcılar Derneği gibi kuruluşlar da mevcut. Köyün Susuz Yaz filmine esin kaynağı olan susuzluk sorununu çözen ve seracılığı başlatan Bademler Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’ni de unutmamak lazım.

BADEMLER KÖYÜ ÜRETİCİ PAZARI

İzmir köylerini gezerken üretici pazarından alışveriş yapmak bir gelenek! Aynı Sığacık’ta ve Ulamış’ta olduğu gibi, Bademler’in de Pazar günleri kurulan bir üretici pazarı var.

Köy meydanına açılan küçük bir sokakta kurulan bu pazarda, burada yetişen taze meyve sebzeleri ve evlerde pişirilen gözleme, sarma, börek gibi lezzetleri bulmanız mümkün. Bademler, geçiminin büyük bölümünü zeytin üretimi ile sağlıyor. Pazardan köy zeytini almak son derece iyi bir fikir!

Bademler köy pazarında görebileceğiniz ilginç bir lezzet de sadece Bademler köyünde pişirilen ‘godalak ekmeği’. Godalak; zamanında tarlaya giden kadınların çocukları aç kalmasın diye buldukları ve sabah evden çıkmadan hamburger ekmeği büyüklüğündeki hamura 1 yumurtayı koyarak fırında pişirdikleri bir ekmek.

Yıkanmış ve kabuklu halde hamurun içine koyulan yumurta, hamur piştiği esnada yavaş yavaş haşlanıyor. Böylece, fırından çıkan ekmek içindeki yumurta ile birlikte yendiğinde daha doyurucu oluyor. Yumurtalı godalak ekmeğini Bademler pazarında bulabilirsiniz.

BADEMLER KÖYÜ’NE NASIL GİDİLİR

İzmire’e 40 km, Urla’ya 10 km uzaklıkta. Bademler’e kendi aracınızla gitmek için İzmir – Çeşme otobanını takip ederek Seferihisar yönüne doğru gitmeniz gerek.

Tabelalar sizi Bademler’e götürüyor; İzmir’den Bademler köyüne ulaşmak yaklaşık 30 dakika sürüyor. Bademler köyüne otobüsle gitmek isterseniz Fahrettin Altay’dan kalkan 983 numaralı belediye otobüsünü kullanabilirsiniz.

Bademler köyünü anlattığımız yazımızın sonuna geldik. İzmir hakkındaki tüm fotoğraf ve notlarımıza Instagram’da @nesemcelikkaya hesabından #journavelege etiketiyle ulaşabilirsiniz. Bizi takip edin, birlikte gezelim!

Diğer İzmir Yazıları:

ULAMIŞ KÖYÜ GEZİLECEK YERLER VE ULAMIŞ KÖYÜ PAZARI